Svedoci stradanja i podizanja

U oba slučaja investitor je bilo Ministarstvo rada i socijalne politike, sektor boračko - invalidske zaštite, a projektno - tehničku dokumentaciju je izradio Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin.

Spomenik u Farkaždinu je posvećen žrtvama Prvog svetskog rata, koji su kao dobrovoljci poginuli u okviru ratnih operacija vođenih na Dobrudži i Solunu. Podignut je 1923. godine u njihovu čast, sredstvima dobrotvora opštine Farkaždin, ali i prilozima samih dobrovoljaca i meštana.

- Postavljen je u parku u centru sela gde se i sada nalazi, ali je u međuvremenu, početkom Drugog svetskog rata, iz straha od odmazde okupatora, demontiran i u delovima sakriven po dvorištima meštana. Moguće je da su tom prilikom i nastala velika mehanička oštećenja. Od spomenika je ostao samo postament, koji je dugo nakon završetka Drugog svetskog rata stajao zapušten u centru sela. Ponovo je sklopljen tek 1982. godine - objašnjava etnolog Branislav Milić iz zrenjaninskog Zavoda za zaštitu spomenika kulture.

Na spomeniku u Jarkovcu stoji posveta „Poginuloj braći iz Jarkovca za oslobođenje i ujedinjenje srpstva”, koji su kao dobrovoljci izgubili život ili nestali u ratnim operacijama vođenim na Dobrudži i Solunu, u periodu od 1914. do 1918. godine. Podignut je 1920. godine sredstvima prikupljenih dobrovoljnim prilozima meštana Jarkovca, a na inicijativu preživelih drugova dobrovoljaca. Postavljen je u seoskom parku u centru sela, u blizini crkvene porte SPC Vaznesenja Gospodnjeg. Mesto za njegovo postavljanje je proizvoljno određeno i nije vezano za neki dodađaj ili bitku.

- Pošto je zaključeno da se spomenik nalazi u prilično lošem stanju, a i da je njegova statička stabilnost dovedena u pitanje, odlučeno je da se obave konzervatorsko - restauratorski radovi. Nakon izrade projektno - tehničke dokumentacije, sprovodeni su ti radovi, zasnovani na savremenim principima tehničke zaštite – ističe Milić.

Ž. Balaban