NAUČNICA, MAJKA, SKROMNA ŽENA Iza uspešnog Alberta Ajnštajna nesumljivo je stala njegova supruga Mileva Marić Ajnštajn

Gledano senzacionalistički, Mileva je postala vidljiva i značajna po zaljubljivanju u fizičara Alberta Ajnštajna, ali ruku na srce, njen potencijal i značaj daleko su veći i važniji od bračnog statusa.

Naime, Mileva je rođena 19. decembra 1875. godine u bogatoj porodici u Titelu koji je bio komandno mesto dela Vojne granice Habzburške monarhije, a u kom je delovao Šajkaški bataljon.

Njena majka poticala je iz dobrostojeće titelske familije, dok joj je otac bio niži oficir i rodom iz Kaća. Kad je napunila godinu dana, porodica Marić se preselila u Vukovar, potom godinu dana kasnije u Rumu, te 14 godina kasnije u Zagreb, onda ponovo u Kać i najzad u Novi Sad (Kisačka 20).

Obrazovanje ju je pak od Rume, preko Novog Sada i Sremske Mitrovice vodilo do Šapca, Zagreba, kao i Ciriha gde je upisana u četvrti razred Više devojačke škole, da bi maturski ispit položila u Saveznoj medicinskoj školi u Bernu. Ipak, išla je na Medicinski fakultet i Državnu politehničku školu u Cirihu, gde je bila tek peta žena koja ju je pohađala. Tada se upisala na studije matematike i fizike kao jedina i nastarija žena u grupi, u kojoj je i upoznala Alberta Ajnštajna (koji je tada imao svega 17 godina i bio je najmlađi student). Za života je naučila da govori mađarski, nemački i francuski.

Ljubav koja se razvila između Mileve i Alberta imala je podršku njene, ali ne i njegove porodice.
Ipak, to ih nije sprečilo da dobiju vanbračnu ćerku Lizerl na samom početku 1902. godine, koja je obolela od šarlaha, da bi joj se dve godine nakon rođenja izgubio svaki trag... Veruje se da je devojčicu usvojila jedna porodica iz Orlovata.

Uprkos nedaćama, ovaj par je ozvaničio svoju vezu brakom 1903. godine u Bernu. Tada su krenuli i njihovi zajednički podvizi, mnogobrojni naučni radovi, a dvojac je potom ponovo postao roditeljski par, ovog puta dva sina – Hansa Alberta i Eduarda. Oba deteta krstili su u novosadskoj Nikolajevskoj crkvi po pravoslavnom običaju.

Brak nije bio idealan, te se i završio 1914. godine kada se Mileva spakovala i vratila sa decom u Cirih, da bi papirološki bio okončan tek 14. februara 1919. godine. Novac dobijen od Nobelove nagrade za fiziku (1922), a za objašnjenje fotoelektričnog efekta, Albert je dao Milevi.

I dan danas se raspravlja o tome koliko je Albert zaslužan za otkrivanje teorije relativiteta, a koliko je do nje došao zahvaljujući Milevinin idejama, otvarajući mu tako put do uspeha.
Mileva Marić Ajnštajn preminula je 4. avgusta 1948. godine u Cirihu, kao posledica šloga.

Lea Radlovački

Projekat „Žene Vojvodine koje su pisale istoriju“ realizuje Dnevnik Vojvodina Press, a sufinansiran je iz budžeta Ministarstva informisanja i telekomunikacija. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.