NEUSTRAŠIVA SUBOTIČANKA MANDA SUDAREVIĆ Žena koja je oblikovala zajednicu i borila se za prava žena u Vojvodini

Subotičanke ne samo da su odražavale evropski duh svog vremena, već su i postavile temelje rodnoj ravnopravnosti. Njihova priča često je zanemarena.

Neki od najupečatljivijih likova među njima su Manda Sudarević i Mara Malagurski Đorđević, čije su aktivnosti ostale skrivene u senci istorijskih zbivanja.

Manda Sudarević, supruga Vranje Sudarevića, bila je ključna figura u Dobrotvornoj zadruzi Bunjevaka, gde je svojim humanitarnim radom doprinela zajednici. Kada su srpski vojnici doneli slobodu Subotičanima 13. novembra 1918. godine, Mica Radić, predsednica Dobrotvorne zadruge Srpkinja Subotice, zajedno s Mandom Sudarević, Kata Prčić i drugim članicama, pokrenula je akciju pomoći obolelim vojnicima. Ova hrabra inicijativa rezultirala je osnivanjem bolnice sa 200 kreveta, opremljene svim neophodnim sadržajima.

Bunjevačka narodna nošnja za kraljicu

Joso Šokčić, novinar čija se knjiga „Subotica pre i posle oslobođenja“ izdala 1934. godine, donosi priču o Maru Malagurski Đorđević, ističući njen uspeh u stvaranju dobrih odnosa sa kraljevskim dvorom. Kraljica Marija je čak primila na audijenciju Maru Đorđević-Malagurski i Mandu Sudarević, koje su poklonile album vojvođanskih narodnih nošnji. Ovaj susretljivi gest kulminirao traženjem dozvole da kraljici daruju bunjevačku narodnu nošnju.

Iako je malo poznato o samom radu Mande Sudarević, zna se da je bila angažovana u humanitarnim i kulturnim manifestacijama u Subotici. Njen suprug, Vranje Sudarević, kao narodni poslanik u Kraljevini SHS, isticao je važnost očuvanja bunjevačkog jezika, te je nastojao da se učitelji koji govore bunjevački zaposle u Subotici i okolnim mestima gde su Bunjevci živeli.

Manda Sudarević angažovana i politički

Pre 1918. godine, ženske organizacije širom sveta bile su podeljene po verskoj i nacionalnoj osnovi. Međutim, Subotičanke poput Mande Sudarević i Mare Malagurski Đorđević nisu se zaustavljale na tradicionalnim okvirima. 

Njihov doprinos, iako često skriven u istorijskim vrelima, predstavlja važan deo borbe za ženska prava. Kroz sve ove priče postaje jasno da su Subotičanke, uprkos malom poznavanju njihove uloge, igrale ključnu ulogu u oblikovanju društvenih vrednosti i doprinele razvoju zajednice u turbulentnom vremenu.

Projekat „Žene Vojvodine koje su pisale istoriju“ realizuje Dnevnik Vojvodina Press, a sufinasiran je iz budžeta Ministarstva informisanja i telekominijacija. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.