(FOTO, VIDEO) „DNEVNIK” U POSETI SPECIJALNOM REZERVATU PRIRODE „RITOVI DONJEG POTISJA” Divlja mačka rado viđen gost
Miris stare šume, žubor Tise, tišina koju „remete” zrikavci iz daljine, ukomponovani sa šuštanjem lišća i različitim tonovima ptičjih melodija, naterali su nas na trenutak da, pre nego što uhvatimo zalet i počnemo sa radom, zastanemo i prepustimo se miru koji nas je obuzeo, kako smo kročili na tlo Specijalnog rezervata prirode „Ritovi donjeg Potisja”, oslobađajući nas od stresa i nervoze prouzrokovane saobraćajnom avanturom na putu do ovog prirodnog staništa.
I vredelo je svake kapi znoja posetiti ovo prirodno bogatstvo, smešteno u centralnom delu Vojvodine, uz Tisu sa Bačke ali i Banatske strane. Naš domaćin, čuvar ovog zaštićenog područja Mile Čuturilov iz JP „Rezervati prirode Zrenjanin” stiže do dolme na kojoj hvatamo zrake sunca, što je bio znak da je odmoru kraj, ali i ne i uživanju u bogatstvu koje nas okružuje.
On nas je uputio u neke od osnovnih prirodnih vrednosti rezervata, koje ćemo ovoga puta predstaviti u okviru ekološkog serijala o zaštićenim prirodnim dobrima koje baštinimo u Vojvodini.
– Posebno se dičimo činjenicom da na našoj teritoriji čuvamo osam gnezdećih parova orla belorepana, koji svake godine imaju potomstvo. Imamo ih i sa jedne i sa druge strane Tise, što je fenomenalan podatak, s obzirom na to da nemamo hranilište, ali nam je u planu da ga napravimo. U dogovoru sa šumarima, kada se gnezde, sve aktivnosti u krugu od bar 100 metara su zabranjene. Za nas je značajan i podatak da smo na dva lokaliteta regitrovali divlju mačku. Takođe, bitno je napomenuti da se rezervat prostire na 5.500 hektara i nemamo prvu zonu zaštite, ali nemamo još uvek razvijene turističke potencijale. U suštini, ceo rezervat može da se obiđe, ali uz naše čuvare i prethodnu najavu kako bi organizacija bila na nivou – rekao je za „Dnevnik” Čuturilov.
U rezervatu se najviše diče sa osam gnezdećih parova orla belorepana
Dok napuštamo lokalitet pored Tise i smeštamo se u „ladu nivu”, eksperta za terene koji su pred nama, čuvar nam objašnjava da je ovaj predeo zaštićen od 2014. godine. Karakteriše ga očuvanost i raznovrsnost izvornih meandara, bara, dubljih i plićih depresija u plavnom delu Tise, kao i očuvanost ekosistemske raznovrsnosti karakteristične za plavna područja velikih ravničarskih reka, ali i reprezentativnost izvornih biljnih zajednica ritova koje čine stare šume bele vrbe i crne i bele topole.
– Florističko bogatstvo čine 203 taksona. Tu bih spomenuo prisustvo crnog i belog sleza a sa aspekta zaštite možda je najbitnije spomenuti da ovde žive žuti i beli lokvanj, jezičasti ljutić, vodene paprati, ali i trave protiv glista – priča naš sagovornik dok se probijamo kroz guste biljne populacije kako bismo došli do čuvarske osmatračnice i uživali u pogledu, dodajući da je naš najčešći saputnik u ovoj avanturi biljka cigansko perje, inače invazivna vrsta.
Vodena i močvarna staništa izuzetno pogoduju opstanku vodenih beskičmenjaka, od kojih su najvažniji tiski cvet, vilinski konjic, panonski prelivac…. Mrtvaje donjeg Potisja, značajna su prirodna plodišta i staništa riba, a idealna su hranidbena baza za rode i čaplje.
– Raznovrsnost faune riba se ogleda u 36 vrsta, a prisutne su sve šaranske vrste, som, štuka, ali tu je i neizostavni tolstolobik. U ribljim plodištima na Vrbici kod Mošorina i Provali kod Čuruga, baštinimo i strogo zaštićene vrste linjak i zlatni karaš. To je iza dolme. Poribljavanje se radi svake godine, prvo zbog očuvanja ribljih plodišta, a onda i zbog negovanja starih šuma i ribljih vrsta koje su pod zaštitom – govori nam čuvar Mile, upozoravajući da je ribolov zabranjen u ribljim plodištima koja su sa banatske strane, dok se sa bačke strane, u branjenom delu iza dolme sme pecati.
Nismo mogli da ne primetimo pticu koja se našem nestručnom oku iz daleka učinila da je nalik velikoj beloj čaplji, koja nas je neumorno pratila tokom celog našeg obilaska ovog prirodnog bogatstva, kao da je stražarila iznad naših glava, izviđajući aktivnosti koje sprovodimo u okviru njenog doma. Ubrzo joj se pridružila i jedna grabljivica koju iz daleka nismo mogli da determinišemo, ali je prizor svakako bio božanstven. I kao da je čuo da nam Mile govori o prisustvu životinjskih vrsta koje su našle svoj dom u granicama donjeg Potisja, ispred „lade nive” iskočio je zec, koji nam prkosno stavlja do znanja da je ovo njegova teritorija, a mi mu neprotivrečimo.
– Ritovi donjeg Potisja su stanište za šumske vrste ptica, među kojima se ističu mali detlić i sivi voljić. Vodena i okolna suvlja staništa naseljavaju retke vrste sisara, među kojima je i vidra kao strogo zaštićena vrsta, a od glodara je najznačajnije spomenuti tekunice, koje su takođe strogo zaštićene. Ovo je područje od međunarodnog i nacionalnog značaja, što znači da ga odlikuju izuzetne prirodne vrednosti. Ritovi donjeg Potisja izdvojeni su i kao deo ekološkog koridora od međunarodnog značaja reke Tise u Srbiji. Trudimo se da i sa lokalnim stanovništvom budemo povezani, te se u trećem stepenu zaštite livade održavaju pašarenjem – ponosno će naš sagovornik.
S obzirom na to da zauzima veliku površinu i uživa prostor sa obe strane Tise, valja spomenuti lokalitete koji se nalaze u okviru zaštićenog područja, što je automatski i velika odgovornost za sve meštane, jer je na svima njima veliki zadatak – očuvati i negovati bogatstvo koje im je priroda dala na dar. To su opštine Titel, Žabalj, kao i Grad Zrenjanin, odnosno katastarske opštine Čurug, Taraš I, Žabalj, Mošorin, Srpski Aradac, Srpski Elemir, Slovački Aradac i Mužlja.