FILM O RESTAURACIJI „MAJSKE SKUPŠTINE 1848” PRED GLEDAOCIMA Zanimljiva priča jedne vredne SLIKE PAVLA SIMIĆA

Novinar Miroslav Stajić je autor scenarija i reditelj ovog filma, nastalog u koprodukciji Galerije Matice srpske i kuće „Mista prodakšn“. O tome kako je, i zašto, nastao ovaj film, na promociji su govorili dr Danilo Vuksanović, pomoćnik upravnika GMS, dr Snežana Mišić, muzejska savetnica GMS, i autor Miroslav Stajić.

Zanimljiv i uzbudljiv život ove Simićeve slike, koja predstavlja jedini vizuelni trag čuvene Majske skupštine 1848. u Sremskim Karlovcima, nametnuo se kao nezaobilazna tema ovog filma, koji je u početku trebalo da zabeleži konzervaciju i restauraciju ove slike. Trag joj se svojevremeno izgubio u Beču, gde je sam slikar odneo, dugo se o njoj nije ništa znalo, i tek u dvadesetom veku se došlo do saznanja da se nalazi u Mađarskom narodnom muzeju u Budimpešti, od kojeg je i otkupljena i doneta u Novi Sad.  Film prati i istoriografska otkrića do kojih se dolazilo u međuvremenu, i istovremeno osvetljava slikarske detalje i karakteristike, takođe i otkrića tokom procesa konzervacije.   

- „Letopis Majske skupštine 1848“ je naslov za koji je Miroslav Stajić smatrao da je najbolji za nešto što govori o putu jedne slike, što objašnjava taj zanimljivi sadržaj, koji se nalazi oko toliko važnih istorijskih momenata, ali i onih koji su vezani za nastanak same slike, kasnije nastanak litografije. Takođe i svega onoga što se desilo u konzervatorskoj radionici GMS, pod rukom našeg kolege Darka Despotovića, koji je proces konzervacije sproveo u okviru projekta Re-konzervacije - pomenuo je Danilo Vuksanović na promociji ovog filma, dodajući da se ispostavilo da taj zanimljiv konzervatorski tretman zahteva dodatno filmsko, dokumentarno ostvarenje.

Kako je Darko Despotović krenuo da radi na čišćenju slike, polako sy se, po rečima Snežane Mišić, otkrivale razne nove stvari, i dolazilo se do novih otkrića, i detalja. Istraživanjima se došlo i do nekih drugih saznanja, o tome kako je slika iz Beča, gde joj se trag izgubio, stigla u Mađarski narodni muzej, odakle je 1976. putem međumuzejske saradnje stigla u kolekciju GMS,  kako podsećaSnežana Mišić, i od tada, pa do danas, zauzima ključno mesto u stalnoj postavci.  

- Povezali smo se sa kolegama iz Mađarskog narodnog muzeja, tu pre svega moram da pomenem kolegu dr Šerfeze Sabolča, koji je pristao i da učestvuje u filmu, i zahvaljujuči njemu, mi smo imali uvid u arhivsku dokumentaciju o tome kako je slika stigla, i, ono što je važno, utvrdili smo da je bila identičnih dimenzija kada je stigla u muzej, kakva jeste i danas, što znači da su eventualna skraćenja i prepravke urađene tokom njenog boravka u Beču - ukazuje Snežana Mišić na jedno od saznanja do kojih su došli.

Film vizuelno podseća i na još jedno otkriće, da postoji arhivska fotografija na kojoj se vidi da je slika “Majske skupštine 1848” izložena u jednoj sali, u okviru velike milenijumske izložbe u Budimpešti,  održane 1896.  To su, po rečima Snežane Mišić, dva nova istoriografska otkrića koja su se nadovezala na priču o konzervaciji, i sve to je podstaklo Miroslava Stajića, da od inicijalne ideje da se više dokumentuje konzervatorski proces, dođe do toga da se snima igrano-dokumentarni film. 

- Inicijalna ideja za sam film je zapravo bio proces konzervacije i restauracije. Naša je želja bila da kroz video dokumentaciju zabeležimo sav taj rad, kako bi ostao, ne samo za neke buduće generacije istraživača i konzervatora,  nego kako bi ostao i za GMS kao neka vrsta, uslovno govoreći, pokazne vežbe, koja može da posle, za neke druge postupke, posluži i prilikom formiranja te arhivske građe i dokumentacije, kada govorimo o video materijalu - istakao je Miroslav Stajić.

Kako su krenuli istraživački radovi, i kako se dolazilo do novih saznanja i dotad nepoznatih detalja o slici, stvari polako slagale, napominje Miroslav Stajić, tako da je bilo jasno da tu postoji potencijal ne samo stvaranje  arhivskog filma, već nečeg za ozbiljniji i malo ambiciozniji film. Postojalo je više scenarija, koji su se menjali kako su se nove stvari o slici otkrivale, i tako je i samo snimanje počelo u GMS i u Kuveždinu, kako pominje Miroslav Stajić, a došlo se do Beča i Budimpešte. U konačnom oblikovanju ovog filma Stajić ističe učešće direktora fotografije Aleksandra Zeca, zatim i dramskih umetnika Jugoslava Krajnova i Ljubiše Milišića, kao i dr Isidore Popović, ton majstora Jovana Jovanovića, konzervatora Snežane Mijić, koja je doprinela korišćenjem alata veštačke inteligencije, i Fedora Vrtačnika, kompozitora originalne muzike za film. 

Film “Letopis Majske skupštine 1848” će biti prikazan u Noći muzeja u Galeriji Matice srpske narednog vikenda, a potom će biti dostupan i na Jutjub kanalu GMS.