Izložba Dragoslava Živkovića u Knjaževcu: Fokus unutrašnjeg pogleda

U delu Dragoslava Živkovića je ponekad teško naći granicu njegovog ličnog sveta i opšte atmosfere magičnog grada na obalama Timoka. Za potrebe muzeja, odnosno stalne postavke, autor je ilustrovao različite periode Timočkog kraja, od praistorije, rimljana, preko srednjeg veka do danas. Radi se o delima velikog formata, a jedna od slika, koja je inspirisana ktitorskom kompozicijom – freska Bogorodičine crkve u Donjoj Kamenici, već zalazi u domen njegove lične, slikarske ikonografije. Dragoslav Živković je slikar poetskog i mističnog realizma, tako da lako obuhvata zadate teme i ujedno stvara sopstveni opus. Postoje mnoga tumačenja njegovih pejsaža sa usamljenim drvetom, mrtvih priroda koje su više arhitekture nekog futurističkog grada, brojnih autoportreta... Ipak, ono što najviše pleni su slike sa grupama ljudi obuhvaćenih nekom tematikom. Na ovoj izložbi to su slike: „Poklade“, „Eče homo“ i „Knjaževac“ i nekoliko crteža. Pred nekima od njih kao što je to crtež sa mladencima, stojimo zatečeni, upravo kao sami mladenci, predosećajući dramu datog trenutka i predstojeće budućnosti.

Na sličan način, figure iz slike „Poklade“ iako su očigledno inspirisane stvarnim likovima i imaju svoje lične fizionomije, umetničkim sredstvima postaju nešto „već viđeno“ odnosno na unutrašnji način prepoznatljivo. Ljupkost ovih smešno-strašnih figura koje kao da poziraju u tamnom, bezvremenskom prostoru obrnute perspektive, dodiruje neka urođena sećanja, neki zajednički kod. Takvi su i crteži „Litija“, „Pojanje prstenu“, „Sestre“, koji su deo stalne postavke. Devojke okupljene oko prstena koji predskazuje moguću udaju su neverovatno različite, poneke groteskne, čežnjive, zaleđene u nemom iščekivanju. Njihova fizička različitost i pojedinačna nesavršenost  dovedeni su do jedinstvene lepote, kao da se ceo ljudski rod predstavio u  najboljem svetlu. Opet imamo to preobražavanje pojedinačnog u univerzalno kao i preobražavanje date ljudske nesavršenosti u estetski lepo.

U stvari, tu je težište Živkovićeve poetike. I kada prikazuje maškarade, uboge seljane okupljene u litiji, ili neku nesrećnu porodicu, vile i vilenjake, umetnik se fokusira na ono što je pozitivno, prihvatljivo. Usred opšte sete i drame, usred samoće i tuge roditelja zbog gubitka deteta, usred svih različitih životnih tegoba, Dragoslav Živković nam nudi  diskretnu, teško shvatljivu lepotu ovog sveta. To jeste zaista retko. Koliko je njegov umetnički rukopis autohton, odnosno disonantan u prividnoj kakofoniji umetničkih poetika 21. veka, toliko je redak i taj umetnički stav afirmacije života. Ovaj nežni buntovnik nudi rosu u pustinji, nešto zaista retko.

Većina ostalih crteža na izložbi prikazuje pojedinačne likove ljudi ili mistična čovekolika bića. Ženska mistična bića su najčešće šematizovana, ilustrativna, gotovo gruba, dok brojni autoportreti plene nedokučivošću i ličnom tajnom. Dragoslav se trudi da i tehnološki bude dosledan koristeći meke metalne olovke od olova i kalaja za precizne crteže ili crvene krede (sangina i sepija), ugljen na platnu fiksiran tutkalom. Likovna sredstva: odsustvo perspektive, odnosno pokret događaja ka gledaocu; sečenje kompozicije u donjem delu; tamna, flah pozadina; svetlost koja izbija iz figura i predmeta, poigravanje sa bojenim, komplementarnim i suplementarnim odnosima u cilju sugestivnog, simboličkog značenja; pomažu da se izgradi željeni svet. Sporadično odstupanje od proporcija i anatomske preciznosti u figurama ljudi upravo gradi njegovu ličnu ikoničnost, nešto što odmah razumemo i prihvatamo, kao srednjovekovne freske.

Olivera Gavrić Pavić