BICIKLOM KROZ VOJVODINU: VLAJKOVAC (2) Između carskog konaka i zapuštene stanice: Priča o selu sa više prošlosti nego budućnosti“

Vlajkovac se prvi put pominje 1597. godine kao posed sibinjskog kneza, sa stanovnicima srpske narodnosti. U 16. veku naziv sela je Vlajkovac (Vlajkoc), Temesvajkócz postaje 1911. a od 1922. ponovo Vlajkovac i tako do danas.

Godine 1716. Vlajkovac je dodeljen Vršačkom srezu. Godinu dana kasnije ovde su bile 22 kuće. Za vreme episkopa Maksima Nestorovića (1728-1738) podignuta je crkva brvnara. Doseljavanjem sibinjskih Rumuna (1738) naselje je povećano. Tako dok je 1749. bilo 40 kuća, već 1752. ima ih već 87. Austrijski carski revizor Erler je 1774. konstatovao da mesto pripada Vršačkom okrugu i distriktu. Stanovništvo je bilo izmešano, srpsko i vlaško. Godine 1779. Vlajkovac je pripojen Tamiškom komitatu. Na putu za Pančevo, car Josif Drugi zadržao se u Vlajkovcu 13. i 14. aprila 1773.

Crkvene knjige počinju da se vode 1790. Rumunska pravoslavna crkva je sagrađena 1809. 

Selo Vlajkovac je 1829. Carska komora promenom dobara, ustupila grofovskoj porodici Betlen. 1832. imao je Vlajkovac 1.252 pravoslavna žitelja (Srba i Rumuna), 2 katolika i 4 Jevreja. Brojni i bogati pašnjaci i livade omogućili su i znatno unapredili stočarstvo.

1848. Vlajkovac je ima 1.390 stanovnika, od kojih su 1.375 bili pravoslavci, 6 katolici i 9 Jevreji. Za vreme revolucionarnih previranja (Mađarska buna) 8. jula 1848. godine Mađari su zapalili selo, koje je celo sa sve crkvom izgorelo. Međutim, već 1854. Vlajkovac je ponovo imao 1.183 stanovnika. Pored Georga Močonja, u selu je kaštel podigao i Ferdinand Hajnrih na svome imanju “Ikatelek”, ali on više ne postoji.

Godine 1872. Srbi su se crkveno odelili od Rumuna, kojima je ostao do tada zajednički hram. Snažna oluja je 1876. srušila krov rumunske crkve i iščupala više stabala iz zemlje. Srbi su 1872. podigli svoj hram a po blagoslovu episkopa vršačkog osvetio ga je okružni protoprezviter Filip Trandafilović.

Hram je posvećen Svetom velikomučeniku Dimitriju, 1965.  je obnovljen od strane meštana Vlajkovca. Ikonostas u hramu je zidan, a ikone su urađene na platnu i rad su nepoznatog ikonopisca 19. veka. Po blagoslovu episkopa banatskog Nikanora od 2008. godine parohijski hram postaje manastirski hram posvećen Svetom velikomučeniku Dimitriju.

Najmanje selo koje se takmiči u Vojvođanskoj ligi

Vlajkovac je najmanje mesto u Vojvodini čiji se klub uspešno takmiči u Vojvođanskoj ligi Istok. Sezonu 2024/2025. FK „Jedinstvo” je završio u sredini tabele - na 8. mestu. 

Meštani sela, navijači kluba zajedno sa igračima, trenerima i upravom prošle godine su obeležili 90 godina postojanja FK „Jedinstvo”. Svečanost su uveličali veterani beogradske „Crvene zvezde”, koji su ukazali čast slavljeniku i odigrali meč sa veteranima “Jedinstva”. Svoj šou imali su specijalni gosti svečanosti, glumci Nenad Okanović i Bojan Ivković, učinivši atmosferu nezaboravnom.

Od kad se 1934. zakotrljala lopta u ovom južnobanatskom selu, klub je iznedrio na stotine igrača, trenera i sportskih radnika, među njima i dvojicu reprezentativaca naše zemlje - bivšeg fudbalera „Crvene zvezde” Dragana Mrđu i Bojana Šaranova, nekadašnjeg golmana “Partizana”.

Treća crkva u selu pripada rimokatolicima koji su u Vlajkovcu u najvećem broju mađarske nacionalnosti. Između dva svetska rata mise su se služile u kapeli u dvorcu Bisingen, a zatim u Rumunskoj pravoslavnoj crkvi. Crkva je izgrađena 1996. u čast svete Margarete Ugarske.

Na zgradi Osnovne škole “Branko Radičević” nalazi se tabla sa imenima dobrovoljaca poginulih u Prvom svetskom ratu čije su se porodice 1920. doselile u Vlajkovac a ispred nje i spomenik palim borcima NOB-a. Na seoskom groblju pažnju mi skreće veoma lepo ukrašena kapela rumunske porodice Balan.

Posle Drugog svetskog rata, slično kao i u ostalim selima u ovom delu Banata, broj stanovnika rate do 1961. a onda kreće pad. Tako je na popisu 1948. bilo 1.656 žitelja, 1953. - njih 1.830, 1961. ih je 1.855, 1971. - 1.530, 1981. - 1.356, 1991. - 1.328, 2002. - 1.178. a na poslednjem popisu 2022. samo 968. Od toga su Srbi oko polovine - 459, Rumuna je 158, Mađara 84 i neproporcionalno velik broj onih koji su “prema 47. članu Ustava Republike Srbije odbili da se nacionalno izjasne”, čak njih 234, što je više od četvrtine stanovnika sela, verovatno rekordan procenat u Vojvodini.

Železnička stanica Vlajkovac otvorena je 8. decembra 1894. na putu Vršac-Kovin. Za razliku od one u Uljmi koja je nedavno renovnirana, ova zaista izgleda kao set za snimanje horor-filmova. Tu sam u potpunom mraku čekao poslenji voz iz Vršca za Beograd i nije mi bilo svejedno. Kako sam bio jedini putnik koji se ukrcao na ovoj stanici, upalio sam trepćuće svetlo na biciklu kako bi bio siguran da voz neće produžiti dalje.