OGROMNA ANOMALIJA BRINE NASU Otkud udubljenje u Zemljinom magnetnom polju?
NASA već godinama prati neobičnu anomaliju u Zemljinom magnetnom polju - ogromno područje slabijeg magnetskog intenziteta koje se proteže nebom između Južne Amerike i jugozapadne Afrike.
Ovaj rastući fenomen, nazvan Južnoatlantska anomalija (JAA), decenijama intrigira i zabrinjava naučnike, a ponajviše istraživače iz NASA-e, čiji su sateliti i svemirske letelice posebno ugroženi, piše Sajens alert.
Južnoatlantsku anomaliju NASA opisuje kao "udubljenje" u Zemljinom magnetnom polju ili svojevrsnu "rupu u svemiru". Iako uglavnom ne utiče na život na Zemlji, predstavlja ozbiljnu pretnju za orbitalne letelice, uključujući i Međunarodnu svemirsku stanicu, koje prolaze direktno kroz nju.
Unutar anomalije, oslabljeno magnetno polje ne pruža dovoljnu zaštitu od visokoenergetskih fotona sa Sunca.
Ti fotoni mogu da uzrokuju kratke spojeve i kvarove na osetljivoj satelitskoj tehnologiji. Iako su najčešće posledice manji tehnički problemi, postoji rizik od značajnog gubitka podataka ili čak trajnog oštećenja ključnih komponenti.
Zbog toga su operateri prisiljeni da rutinski isključuju sisteme na letelicama pre ulaska u zonu anomalije.
Šta uzrokuje slabljenje polja?
Praćenje južnoatlantske anomalije pomaže NASA-i da smanji rizike koje ona može da uzrokuje, ali uedno naučnicima daje priliku da bolje prouče ovaj složen prirodni fenomen.
"Magnetno polje Zemlje zapravo je kombinacija više različitih izvora", objasnio je geofizičar Teri Sabaka iz a Godard centra NASE. Glavni izvor tog polja je kretanje rastopljenog gvožđa u spoljnjem jezgu Zemlje, poput ogromnog podzemnog okeana.
Međutim to kretanje ne stvara ujednačeno magnetno polje. Naučnici veruju da u tome smeta ogromna masa guste stene, koja se nalazi oko 2.900 kilometara ispod Afrike. Ta stena, poznata kao Afrička velika provincija niske brzine smicanja, verovatno remeti stvaranje magnetnog polja i doprinosi njegovom slabljenju. Uz to, dodatni uticaj ima i nagnutost Zemljine magnetne ose.
Iako mnoge pojedinosti još nisu potpuno jasne, naučnici stalno otkrivaju nove informacije. Tako je 2016. otkriveno da se anomalija polako pomera, a 2020. su istraživači otkrili još zanimljiviju stvar: čini se da se JAA deli u dva dela. Svaki od njih ima sopstveno središte u kojem je magnetno polje najslabije.
Šta to tačno znači za budućnost, ostaje nepoznato. Međutim, postoje dokazi da anomalija nije nova pojava. Jedna studija sugeriše da se radi o ponavljajućem magnetnom događaju koji utiče na Zemlju poslednjih 11 miliona godina. Ako je to tačno, to bi moglo da znači da JAA nije preteča potpunog preokreta Zemljinih magnetnih polova, događaja koji se odvija svakih nekoliko stotina hiljada godina.
Očigledno je da ostaju brojna pitanja, ali s obzirom na dinamiku ove ogromne magnetske neobičnosti, ohrabrujuće je znati da je najmoćnija svemirska agencija na svetu pomno prati.
"Iako se JAA sporo kreće, prolazi kroz promene u morfologiji, zato je važno da je nastavimo da promatramo kroz kontinuirane misije", rekao je Sabaka.
"To nam pomaže u izradi modela i predviđanja", dodao je.