BICIKLOM KROZ VOJVODINU: RITIŠEVO Kuća u Ulici Valerije Dokne svedoči o slavnoj prošlosti sela
Već se spuštala noć i ja sam imao tek toliko vremena da na pola sata odem do Ritiševa kako mi ne bi pobegao poslednji voz iz Vršca za Beograd.
Prešao sam prugu u Vlajkovcu i za par minuta stigao u Ritiševo, selo koje je prema popisu iz 2022. imalo 436 stanovnika. Većina su Rumuni (269), posle njih Romi (94), Srbi (36) pa Mađari (11).
Princ Eugen Savojski osvojio je 1716. Banat, kojim je do tada upravljalo Osmansko carstvo. Posle Požarevačkog mira (1718), ova teritorija je dobila službeni naziv Tamiški Banat i bila je uspostavljena kao zasebna habzburška pokrajina, kojom su upravljali guverneri. U početku je cela pokrajina bila pod vojnom upravom, da bi 1751. carica Marija Terezija uspostavila civilnu upravu u severnim delovima pokrajine, dok su južni delovi Banata izdvojeni iz pokrajine i priključeni Vojnoj granici, koja je bila neophodna zbog mogućih ratova sa Turcima i čestih upada Osmanlija preko Dunava.
Daleke 1822. godine u Ritiševu je popisano 1.508 stanovnika (tri puta više nego danas, 200 godina kasnije)
Pokrajina je ukinuta 1778. da bi 1779. njena teritorija bila priključena habzburškoj Ugarskoj a južni delovi Banata (koji su bili u sastavu pokrajine do 1751) ostali u sastavu Vojne granice sve do njenog ukidanja 1871, posle čega su postali deo Torontalske županije u Ugarskoj sa sedištem u Bečkereku (današnjem Zrenjaninu). Prema beleškama vršačkog istoričara Feliksa Milekera (1858–1942), naziv mesta se menjao: 1713. selo se zvalo Ritišova, Réthelu - 1894, pa ponovo Ritiševo od 1919. godine...
Kaluđeri srpskog manastira Pećke patrijaršije su sredinom 17. veka dvaput svraćali u Ritiševo. Došli su im u susret 1660. seoski kmetovi Radoje, Petar i Jovica; dali su prilog svaki za sebe. U tom srpskom selu su konačili 1666. kod domaćina (već pominjanog) Radoja. Pominje se po drugi put 1715. na kraju turske vladavine. 1716. dodeljeno je vršačkom distriktu. Ritiševo je 1717. imalo 27 domova. 1735, podignuta je prva crkva brvnara. Godine 1749, bio je 91 dom, a 1751 - 94 domova. Godine 1779. dodeljeno je tamiškom-komitetu.
Austrijski carski revizor Erler je 1774. konstatovao da mesto Redišova pripada Vršačkom okrugu i distriktu. Stanovništvo je bilo “pretežno vlaško” (rumunsko).
Grofovskoj porodici Betlen predat je erar Ritiševo 1829, ali je uskoro od nje oduzeta. Kao privremeni pritjažitelj (posednik) Ritiševa navodi se 1847. Jovan Angelković.
Crkva stradala u ratu s Turcima pa obnovljena 1796.
Rumunska pravoslavna crkva Svetog Nikole u Ritiševu pod zaštitom je države kao spomenik kulture od velikog značaja. Pominje se prvi put 1763. a u austro-turskom ratu 1788. godine stradali su i selo i crkva, da bi bila obnovljena 1796. i 1797.
Ikonostas je zidan i delimično oslikan. Pretpostavka je da su kompozicije rad Simeona Jakšića iz Bele Crkve, za vreme obnove posle rata. Iznad carskih dveri stoji natpis na rumunskom jeziku. Izgleda da su prestone ikone, izrađene uljem na drvetu, nastale u drugoj polovini 18. veka. Potpisane carske dveri se potpuno razlikuju od ostalih ikona i zidnih slika, a delo su zografa Georgija Đakonovića iz 1763. Prvobitno su bile namenjene za ikonostas crkve u selu Keverišu.
Na Bogorodičinom tronu stoji ikona Bogorodice sa Hristom, sa dužim zapisom koji pominje tada stolujućeg episkopa vršačkog Josifa Jovanovića Šakabentu, autora i godinu slikanja. Delo je vršačkog slikara Rajka Stojanovića iz 1804. kome su pripisane i slabo vidljive zidne slike datovane u početak 19. veka. U crkvi je sačuvano i nekoliko ikona iz druge polovine 18. veka.
Daleke 1822. godine popisano je 1.508 stanovnika (tri puta više nego danas, 200 godina kasnije), od kojih je bilo pravoslavnih 1.502, katolika 2 i Jevreja 4, a tokom 1905. je sazidana opštinska kuća.
Pored rumunske pravoslavne Crkve Sv. Nikole, u selu je pod zaštitom države i kuća sa okućnicom u Ulici Valerije Dokne 38. Sagrađena je krajem 19. veka i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.
Okućnica se sastoji od dve kuće, letnje kuhinje, šupe, čardaka, ambara i drugih pomoćnih zgrada organizovanih u zatvorenu graditeljsku celinu. Zgrade obrazuju kvadratni prostor čistog dvorišta, koje je sa ekonomskim povezano prolazom sa kapijom ispod čardaka. Prema uličnom frontu podignut je zid koji povezuje dve kuće podražavajući njihovu fasadu otvorima u vidu prozora, pilastrima i ukrasnim detaljima u malteru.
