Poznate novosadske porodice: Hadžijevi - advokati, poslanici, borci za pravdu...

Nakon što je 2010. godine u filmu „Montevideo, Bog te video!“ o uspehu reprezentacije Kraljevine Jugoslavije na Svetskom prvenstvu u fudbalu u Urugvaju 1930, skrenuta pažnja šire javnosti na Hadžija kao vođu državnog tima u tu prekookeansku zemlju na prvo planetarno takmičenje u tom sportu, u Novom Sadu, četiri godine posle u blizini stadiona FK Vojvodina postavljena je njegova bista. O Kosti Hadžiju jednom od osnivača, a kasnije i prvom treneru, tehničkom direktoru i predsedniku FK Vojvodina, bilo je reči i nedavno na pratećem programu u sklopu izložbe o znamenitim novosadskim porodicama, koju su u „Prometeju” u dva navrata priredile dr Gordana Petković i Korana Borović. I ne samo o njemu, nego i o ostalim članovima te znamenite porodice koja je poznata  po tome što se advokatura u njoj prenosi s kolena na koleno, kao i ime Kosta na prvo muško dete.

Hadžijevi su, kako je rekla dr Gordana Petković, cincarskog porekla, čija  postojbina je na severu Grčke, a rodonačelnikom se smatra Konstantin, prota u temišvarskoj Mehali. Porodica je iz Vršca prešla u Novi Sad početkom 20. veka.

– Konstantinov sin, prvi koji nosi ime Kosta, dr Kosta Hadži (1868–1942), bio je ugledni advokat i političar koji je studirao prava u Budimpešti, gde je odbranio i doktorat. Advokatsku kancelariju je prvo otvorio u Vršcu, a potom i u Novom Sadu (1911), u koji su se doselili. U Marmarošsigetskom procesu, u kojem su karpatski Rusini optuženi za veleizdaju, branio je optuženu stranu. U politički život je ušao kao pristalica Srpske radikalne stranke i bio jedan od najbližih saradnika Jaše Tomića, sa kojim ga je vezivalo i kumstvo. Bio je poslanik na Narodno-crkvenom saboru u Sremskim Karlovcima. Tokom Prvog svetskog rata bio je interniran u Debrecin. Posle rata je delovao kao „nezavisni radikal“, potom kao član Samostalne demokratske stranke Svetozara Pribićevića, a tridesetih godina je učestvovao u opozicionom Vojvođanskom frontu. U Vršcu se oženio Sofijom, rođenom Cvejić, sa kojom je dobio desetoro dece, od kojih je troje umrlo u dečjem i mladalačkom uzrastu, a sedmoro je postiglo uspešne karijere – kaže istoričarka dr Gordana Petković.

Osim Koste Hadžija starijeg poslanika je bilo još u porodici. U dva mandata krajem prošlog i početkom ovog veka narodni poslanik je bila i Vesna Pešić, nekadašnja ambasadorka SR Jugoslavije, a potom Srbije i Crne Gore u Meksiku. 

Advokatsku kancelariju prvog Koste u porodici nasledio je njegov najstariji sin, Kosta Hadžii mlađi (1898–1971). Mihailo je studirao ekonomiju u Francuskoj i bio oženjen Francuskinjom. Kćerke Olga i Ivanka udale su se za dvojicu braće – prva za slikara Petra Dobrovića, a druga za arhitektu Nikolu Dobrovića. Vera, majka Vesne Pešić bila je profesor francuskog jezika, kao i Jelka, dok je Vladimir bio advokat. Advokaturom su nastavili da se bave Kostin sin, dr Kosta Hayi (1933), treći nosilac tog imena, Vladimirov sin Aleksandar i unuka Jelena.

Izložba – projekat „Dnevnici seoba – Zapisi o novosadskim porodicama“ zamišljena je tako da na osnovu dokumentarne građe i odabranih ličnih i porodičnih predmeta, usmenih predanja i anegdota, koje su sačuvane u navedenim porodicama, publika upozna javnu i privatnu istoriju njihovih najuglednijih članova.

Vesna Pešić je govoreći o svojoj porodici Hayi, rekla da se u Novi Sad preselila jer je Vršac u to doba, s početka 20. veka, počeo da slabi kao trgovački centar. U Novom Sadu su se družili sa ruskim generalom Petrom Vrangelom, koji je dolazio kod njih kući, i porodicom Dunđerski, između ostalih. U porodici se prepričava još uvek kako se njen deda Kosta Hayi, došavši iz Temišvara u Vršac, upoznao sa Sofijom Cvejić i rekao joj da će se njom oženiti samo ako mu rodi desetoro dece. Ispostavilo se da je Sofija to i učinila, s tim da je troje umrlo u mlađem dobu.  

Po doseljenju u Novi Sad porodica je živela u kući na uglu Grčkoškolske i Ćurčijske (Pašićeve), potom u Sokolskoj 18, današnjoj ulici Matice srpske. U toj velikoj porodici najistaknutiji član ipak je bio Kosta Hadži mlađi – advokat, fudbalski funkcioner, politički i kulturni radnik i veliki humanista, koga su zbog zasluga za spasavanje srpske dece tokom Drugog svetskog rata iz mađarskog logora Šarvar zvali i šarvarski otac.

I on je bio poslanik, i to Velike narodne skupštine, koja je 1918. godine u Novom Sad izglasala prisajedinjenje Vojvodine Kraljevini Srbiji.

Studirao je u Parizu i Kanu. U Novi Sad se vratio 1927. kada je položio advokatski ispit i sve do 1961. se bavio pravom i advokaturom. Bio je član Upravnog odbora Matice Srpske, predsednik Nadzornog odbora Društva za Srpsko narodno pozorište, član Patronata Velike srpske pravoslavne gimnazije – sadašnje Jovine gimnazije u Novom Sadu, pokretač lista “Rad”…

Posle Drugog svetskog rata bio je sekretar Anketne komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača u Vojvodini i borio za prava vojvođanskih paora i Eparhije bačke, koji su ostajali bez svoje imovine u novoj državi. Zbog toga biva proglašen za pomagača „narodnih neprijatelja”, i završava u zatvoru, ali kako dobri poznavaoci njegove biografije kažu, zahvaljujući Ivanu Ribaru, ostatak života proveo je na slobodi i dočekao da Voša  1966. godine  prvi put u istoriji postane šampion Jugoslavije.  

 Zorica Milosavljević