ŠKOLARACI SE SPREMAJU ZA NOVU ŠKOLSKU GODINU Neko kupuje preko škole na rate, a EVO KO IMA PRAVO NA BESPLATNE UDŽBENIKE

Kao i prethodnih godina kupovina kompleta školskih knjiga predstavlja veliki izdatak za prosečni kućni budžet. S obzirom da se cene pojedinačnog udžbenika, a zavisno od izdavača, razreda za koji su, pa da li su za osnovnu ili srednju školu, kreću od 500 do1.500, čak i 2.000 dinara, cene kompleti dostižu i do više od 20.000 dinara. Roditeljima je zato velika pomoć kada udžbenike dobiju besplatno od gradske uprave, kao što je to godinama praksa u nekim gradovima u Srbiji. Oni koji nisu u toj grupi, udžbenike kupuju preko škole i plaćaju ih na rate, primetno je sve manje u knjižarama, ili traže polovne ili idu na varijantu zamene.
Mnoge zemlje u okruženju obezbeđuju besplatne udžbenike za učenike osnovnih škola, dok je kod nas to sporadično i na nivou cele držve još nije u izgledu. 

Recimo, pretprošle godine u sklopu ispunjenja predizbornih obećanja vlasti, besplatne knjige dobili su beogradski osnovci i srednjoškolci, dok je prošle godine došlo do izmene, pa su deca ili njihovi roditelji, umesto knjiga dobili neku vrstu vaučera odnosno novčanu pomoći za kupovinu udžbenika iznos od 20.000 dinara. Ova praksa se nastavila i ove godine.

Osim školaraca u Beogradu, besplatne knjige prošle godine dobijali su i učenici iz Surdulice, a jedini uslov za besplatne udžbenike bio je da sve knjige na kraju školske godine budu vraćene u školsku biblioteku.

Još uvek nije potvrđeno, ali ovakva praksa će se verovatno zadržati i ove školske godine. Opština Majdanpek je za predstojećeu školsku godinu svojim đacima obezbedila besplatne udžbenike.

U drugim gradovima, kao što su recimo Novi Sad, Niš, Kragujevac, Zrenjanin, Šabac, na besplatne udžbenike prošle godine mogli su da računaju samo đaci prvaci. Međutim, situacija bi ove školske godine trebalo značajno da se promeni.

Kako je najavio gradonačelnik Niša Dragoslav Pavlović, školske godine (2025/26) iz republičkog budžeta đacima osnovnih škola u Nišu biće kupljeni udžbenici. Tu najavu, inače, dao je ranije predsednik Srbije Aleksandar Vučić, 10 dana pre velikog studentskog protesta u Nišu.

Pojedine lokalne samouprave kao što su Vlasotince i Priboj, prethodnih godina imale su praksu da porodicama đaka prvaka daju novčanu pomoć u vidu poklon čestitke.U Kruševcu su takv poklon u vrednosti od 10.000 dinara dobili i stariji osnovci dok su srednjoškolci pred povratak u klupe  darovani sa 4.000 dinara. Očekuje se da će se ovakva praksa nastaviti i za školsku 2025/2026. Tako će Opština Prijepolje subvencionisti i ove godine kupovinu knjiga za đake prvake sa po 10.000 dinara. Takođe je i ministarka za brigu o porodici i demografiju Milica Đurđević Stamenkovski najavila  besplatne udžbenike za decu od prvog do četrvrtog razreda i u Opštini Ivanjica.

Inače, roditelji đaka širom Srbije pomoć u pripremanju deteta za školovanje dobijaju od lokalne samouprave,. Međutim ni tu nama pravila, pa tako ove godine Opština Kovačica dodeljuje i rančeve za đake prvake.

Pored nezaobilaznih udžbenika, uglavnom roditelji treba da obezbede i rančeve ili školske torbe (od 1.500 pa do 4.500 dianara), peretonicu (već od 500 dinara), neki drugi pribor, sportsku opremu... a o garderobi da se i ne govori.

Kada je  reč o besplatnim udžbenicima za određene kategorije đaka osnovnih škola, Ministarstvo prosvete  krajem juna poslalo je dopis direktorima škola i tada je počela prijave za besplatne udžbenike.

Podsećamo, pravo na besplatne udžbenike imaju: učenici iz socijalno/materijalno ugroženih porodica (primaoci novčane socijalne pomoći); učenici koji osnovnoškolsko obrazovanje i vaspitanje stiču po individualnom obrazovnom planu, uključujući i IOP3;učenici sa smetnjama u razvoju i invaliditetom, koji se obrazuju po individualnom obrazovnom planu, a potrebni su im prilagođeni udžbenici; učenici koji obrazovno-vaspitni rad ne ostvaruju po individualnom obrazovnom planu, a kojima je potrebno prilagođavanje (uvećan font, Brajevo pismo, elektronski format);učenici iz porodica u kojima je troje i više dece u sistemu obrazovanja i vaspitanja, s tim da navedeno pravo ostvaruje dete/deca koja su učenici osnovne škole. 

Ako sva ili više dece pohađa javnu osnovnu školu, besplatne udžbenike dobija dete/deca koja su prva počela da stiču osnovno obrazovanje i vaspitanje, izuzev ako se roditelj opredeli da besplatne udžbenike dobije dete/ deca, koja su kasnije počela da stiču osnovno obrazovanje i vaspitanje, o čemu o pisanom obliku obaveštavaju školu.

Ovim su obuhvaćeni i učenici iz porodica u kojima samo jedan roditelj vrši roditeljsko pravo zbog toga što je drugi roditelj preminuo ili je nepoznat; učenici koji boluju od retke bolesti; učenici koji ostvaruju pravo na tuđu negu i pomoć;učenici prvog i drugog razreda javne osnovne škole sa delimičnim ili trajnim oštećenjem sluha, a kojima su potrebni prilagođeni udžbenici u elektronskom formatu, sa video sadržajima na srpskom znakovnom jeziku. Pravo na besplatne udžbenike imaju navedene kategorije učenika uz obaveznu prijavu školi. Prilikom prijave potrebno je dostaviti traženu dokumentaciju.